اتمام کاوش در پناه گاه صخره ای سُرهه ساوجبلاغ - سبزا

ایرنا: الهام قصیدیان گفت: در راستای پروژه ردیابی جهت مهاجرت انسان ناندرتال از شمال غرب به سوی جنوب و شرق فصل نخست کاوش در غار- پناه گاه صخره ای سُرهه، در شهرستان ساوجبلاغ استان البرز با مجوز پژوهشگاه به انجام رسید.

او اضافه کرد: مجموعه غار و پناهگاه های صخره ای سرهه با ارتفاع یکهزار و 900 متر از سطح دریا در میان یک دره عمیق میان کوهی و در حد فاصل روستاهای سرهه و وامکوه از توابع شهرستان ساوجبلاغ واقع شده اند.

وی توضیح داد: کاوش فصل نخست در غار- پناهگاه شماره 1 این مجموعه منجر به کشف نهشته های باستانی شامل دوران تاریخی و پارینه سنگی همراه با دست افزارهای شاخص صنعت لوالوای پارینه سنگی میانی شد.

او با بیان اینکه نهشته های ابتدایی در این مکان که همراه با سفال های دوره های تاریخی بود به صورت متوسط 50 سانتیمتر قطر دارد، اضافه کرد: پس از لایه تاریخی، نهشته هایی از جنس واریزه های دیواره غار و فاقد مواد باستانی با عمق 80 سانتی متر پدیدار شد.

این باستان شناس با اشاره به نخستین نهشته های پارینه سنگی که درست در زیر لایه طبیعی نمودار گشته است، از ویژگی های لایه های پارینه سنگی را قرارگیری آن در میان دو نهشته طبیعی با واریزه سنگی دانست که آن را از هرگونه مخلوط شدن با دوره های دیگر خصوصاً تاریخی مصون داشته است.

قصیدیان گفت: دیگر ویژگی مهم استقراری دوره پارینه سنگی میانی وجود رسوبات سوخته به همراه خاکستر و استخوان های گیاه خواران سوخته شده است که نشان از برپایی آتش فعالیت های مربوط به تغذیه در این مکان دارد.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، به گفته این باستان شناس، جنس دست افزارهای سنگی این پناهگاه همگی از سنگ های محلی شامل سنگ توف با رنگ ها و کیفیت های گوناگون است.

او توضیح داد: بلافاصله پس از سرانجام کاوش در این مکان فعالیت های مربوط به مطالعات دست افزارهای سنگی و انجام آزمایش های سن سنجی مطلق در این مکان شروع شده است.

سرپرست این هیات باستان شناسی بر اساس مشاهدات ابتدایی مواد فرهنگی، استقرار پارینه سنگی را به زمانی بین 50 تا 100 هزار سال تخمین می زند.

سامان حیدری گوران کاوشگر مجموعه غار و پناه گاه صخره ای باوه یوان در بخش مرکزی استان کرمانشاه و دانش آموخته دانشگاه توبینگن آلمان نیز در ادامه گفت: وجود مجموعه غار-پناه گاه صخره ای سرهه در ارتفاع یادشده از سطح دریا و قرارگیری آنها در یک منطقه صعب العبور که دارای تمرکز بالایی از دست افزار سنگی و استخوان است، می تواند به عنوان یک ایستگاه تخصصی شکار تابستانی حیوانات گیاه خوار بخصوصی بوده باشد.

در سال 1396 حمید حریریان باستان شناس کشور هنگام دره نوردی اطراف دره روستای سُرهه از توابع شهرستان ساوجبلاغ یک پناهگاه صخره ای را شناسایی و در بقایای حفاری های غیرمجاز بقایای ابزارهای سنگی مشاهده کرد.

وی مراتب را به اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان البرز خبر داد و در بازدید میدانی کارشناسان باستان شناس با توجه به ابزارهای به دست آمده تعیین شد پناهگاه مذکور متعلق به دوران پارینه سنگی میانی و جدید است.

در سال 1397 پرونده ثبتی پناهگاه صخره ای سُرهه آماده و در فهرست میراث ملی ثبت شد، سپس طی هماهنگی های به عمل آمده موزه ناندرتال آلمان در دوسلدورف به عنوان اسپانسر کاوش در این غار اعلام آمادگی کرد و الهام قصیدیان از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی به عنوان سرپرست هیأت کاوش باستان شناسی پناهگاه صخره ای سُرهه معرفی و در مهرماه سال جاری به مدت دو هفته کاوش های باستان شناسی در این محوطه انجام شد.

ابزارهای یافت شده در این محوطه با تکنیک لوالوا که یکی از مهمترین تکنیک های ساخت ابزار سنگی در دوران پارینه سنگی میانی محسوب می گردد ساخته شده است، این نوع تکنیک ابزارسازی از 125 تا 45 هزار سال پیش ادامه داشته است، لذا دیرینگی (قدمت) این پناهگاه صخره ای حداقل 45 هزار سال است.

اگر از داده های به دست آمده از این پناهگاه آزمایش های سالیابی دقیق انجام گردد، ممکن است تاریخ گذاری کهن تری نیز باشد. به همین منظور و با توجه به اهمیت موضوع تعدادی از داده ها همچون ذغال وقایع استخوان های سالم و سوخته شده و خاک اطراف آن ها برداشت و در لوله های محافظ قرار داده شد.

پناهگاه های صخره ای سرهه شامل هفت پناهگاه در 19 کیلومتری کرج، در ضلع شرقی روستای توریستی برغان و در 3 کیلومتری روستای سرهه واقع شده است. این منطقه خوش آب و هوا از توابع شهرستان ساوجبلاغ است.