بهبود مفاهیم آموزش رنگ به بچه ها اوتیسم با بازی های رایانه ای - سبزا

اوتیسم (ASD) یک اختلال رشدی - عصبی است که با بروز مسائلی در برقراری ارتباط اجتماعی و وجود رفتارهای محدود، تکراری و الگوهای مورد علاقه شناخته می گردد. از آنجا که تعداد بچه ها مبتلا به اوتیسم روز به روز رو به افزایش است و از نظر شیوع جهانی از هر 160 کودک، یک نفر مبتلا به ASD تخمین زده می گردد، مسئله آموزش و درمان این بچه ها از اهمیت بسکمک برخوردار است.

مریم مطلقی - کارشناس چند رسانه ای در گفت و گو با خبرنگاران، با بیان اینکه بچه ها و نوجوانان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم، در مقایسه با دیگران درک متفاوت تری از دنیای پیرامون خود دارند و در شناخت ابتدایی ترین و ساده ترین عناصر بصری اطرافشان دچار ضعف هستند، اظهار کرد: یکی از دغدغه های اساسی متخصصان و والدین این بچه ها، مسئله آموزش به آنها است، چراکه این بچه ها در برقراری ارتباط با معلم، والدین و حتی همسالان خود دچار مشکل هستند و همین امر باعث جدا شدن آنها از جامعه شده است.

وی اضافه کرد: امروزه با گسترش تکنولوژی و ورود بازی های جدی به عرصه درمان و آموزش، می توان آموزش را به شیوه ای متفاوت از حضور در کلاس های درس و کلینیک ها تجربه کرد. همین امر باعث شده تا طراحان بازی های دیجیتال در راستای برطرف این احتیاجها، آموزش را در قالب فعالیتی سرگرم نماینده به این بچه ها ارائه دهند.

این محقق که در پژوهشی به آنالیز آموزش مفاهیم زبان تصویر مبتنی بر بازی های رایانه ای برای بچه ها اتیسم پرداخته، اظهار کرد: افراد مبتلا به ASD از یادگیری و بهبود مهارت های خود با مداخله مبتنی بر رایانه لذت می برند، زیرا آن ها قابل پیش بینی، سازگار و عاری از خواسته های اجتماعی هستند. علاوه بر آن، آنها با رایانه احساس امنیت می­ نمایند، همچنین ثابت شده است که مداخلات مبتنی بر بازی، فرآیندهای یادگیری را برای بچه ها مبتلا به اوتیسم، تسریع می نماید.

به گفته مطلقی، این دسته از بازی ها که هدف آموزشی و درمانی دارند و با عنوان بازی های جدی شناخته می شوند تاثیر بسزایی در بهبود شرایط مبتلایان به اختلال اوتیسم دارند. از این رو متخصصان و طراحان نرم افزاری می توانند با طراحی بازی های کمکی به افرادی که دارای مسائل طیف اوتیسم هستند کمک نمایند، چرا که وقتی بچه ها در انجام دادن یک بازی پیروز می شوند برای ادامه آن انگیزه بیشتری خواهند داشت و دارای روحیه قوی تری می شوند.

وی اضافه کرد: بازی های جدی از چنان اهمیتی برخوردار هستند که می توانند در جهت بهبود اختلالات و روابط اجتماعی و همچنین بهبود عملکردهای اجتماعی افراد مبتلا به اوتیسم مورد استفاده قرار گیرند و به همین سبب طی سال های اخیر علاقه علمی و عمومی به بازی های جدی به طور چشمگیری افزایش یافته است. در واقع این بازی ها به فراگیران آموزش نمی دهند، بلکه آنها را در حل مسائل کمک می دهند.

این کارشناس چند رسانه ای آنچه در طراحی یک بازی رایانه ای حائز اهمیت است را استفاده از ویژگی هایی برای بهبود و نتیجه گیری مؤثر در یک بازی رایانه ای دانست و گفت: در این میان با در نظر دریافت تاثیرات روانشناسی رنگ و بکارگیری مناسب آن در بازی های رایانه ای، می توان بسکمک از مفاهیم را به ذهن مخاطب القا کرد.

مطلقی اظهار کرد: به همین منظور در پژوهشی با انجام مطالعاتی در حوزه علوم شناختی و روانشناسی و برطرف مسائل موجود در آموزش رنگ به بچه ها اوتیسم، به طراحی بازی با سناریوی تعیین و ویژگی های مربوط به آموزش این دسته از بچه ها، در جهت کمک به یادگیری رنگ برای بچه ها اوتیسم، پرداخته شده است. این پروژه در قالب یک بازی رایانه ای دو بعدی با هدف آموزش رنگ به بچه ها اوتیسم در گروه سنی ب طراحی و پیاده سازی شده است. طراحی این بازی به گونه ای است که بازیکن در حین انجام آن بتواند رنگ ها را بشناسد و آنها را از یکدیگر تشخیص دهد. تمرکز پروژه بر روی آموزش رنگ است، بنابراین برای جلوگیری از دور شدن از هدف اصلی، تا حد امکان از عناصر ساده و با کمترین میزان تنوع استفاده شده است.

وی اضافه کرد: این بازی به صورت تک مرحله ای و بی خاتمه طراحی شده است، زیرا بچه ها اوتیسم به انجام کارهای تکراری علاقه نشان می دهند و برای آموزش به آنها، ملزم به تکرار یک عمل در طولانی مدت هستیم. درجه سختی با توجه به مهارت کودک، شخصی سازی می گردد و سیستمی برای ذخیره سازی و پردازش داده های مربوط به تعامل بازیکن جهت پردازش های بعدی توسط متخصصان، در نظر گرفته شده است.

مطلقی با تاکید براینکه در این بازی، هیچ اثر تنبیهی از قبیل کسر امتیاز و باخت اعمال نشده است، تاکید نمود: این موضوع برای کودک اوتیسم بسیار آزار دهنده است و موجب اضطراب آنها می گردد. علاوه بر آن یکی از ویژگی های بازی های جدی، از بین بردن نگاه مبتنی بر شکست در امر آموزش است. در واقع بازی های جدی باید شیوه اصلاح شده آموزش مرسوم در مدارس و شیوه های سنتی باشند و برای تشخیص انتخاب درست یا نادرست، از پخش صداهای کوتاه مرتبط، استفاده شده است که این بازخورد به مثابه یک راهنما عمل می نماید تا کودک یادآور گردد در صورت انتخاب نادرست فرصت جبران دارد.

این کارشناس چند رسانه ای با بیان اینکه برای افراد مبتلا به ASD، اختلال در عملکرد اجتماعی باعث می گردد که آنها در محیط اجتماعی ناامید شوند، بنابراین آموزش و درمان این افراد، احتیاجمند صرف زمان بیشتر و کوشش روز افزون خواهد بود، توضیح داد: از طرفی دیگر تکیه بر روش های سنتی به تنهایی جوابگوی احتیاجهای این بچه ها نیست، در نظر دریافت روش های آموزشی کم هزینه و با میزان دسترسی بیشتر می تواند سودمند باشد. باتوجه به اینکه امروزه صندلی بازی های رایانه ای در زندگی بچه ها به طور چشمگیری پر رنگ شده است، بچه ها به طور غیر رسمی به وسیله این بازی ها سواد دیجیتالی کسب می نمایند و از آن جا که آموزش در قالب بازی نتیجه موثرتری به همراه دارد، بازی ارائه شده در این مقاله با هدف آموزش رنگ، می تواند جایگزین مناسبی برای روش های سنتی باشد و احتیاج به حضور درمانگر را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.

وی با آنالیز این بازی بر روی بچه ها مبتلا به اوتیسم و استفاده از نظرات متخصصان فعال در این حوزه، اظهار داشت: نتایج حاکی از سودمندی پروژه در بهبود یادگیری مفاهیم آموزش رنگ به بچه ها اتیسم بود. نظرات در خصوص عناصر به کار رفته در بازی مثبت بوده و کارشناسان این حوزه، حرکت ماهی ها در بازی و فقدان اثر تنبیهی در بازی ارائه شده را برای این دسته از بچه ها مزیت دانستند.

نتایج این پژوهش در قالب مقاله ای با عنوان آنالیز آموزش مفاهیم زبان تصویر مبتنی بر بازی های رایانه ای برای بچه ها اوتیسم: نمونه موردی، دایره رنگ توسط حسام ساکیان محمدی و مریم مطلقی در ششمین کنفرانس بین المللی بازی های رایانه ای؛ فرصت ها و چالش ها در دانشگاه اصفهان ارائه شد.