تور چرخ دستی گردشی را در آمریکا تجربه کنید - سبزا

جان بوچینا، رئیس قسمت بهبود بخش تجاری اری، (Erie) در پنسیلوانیا، متوجه شده که خدمات گردشگری چرخ دستی ها، در شهر او بسیار پیروز است. از پنجشنبه تا یکشنبه می توان گردشگران زیادی را دید که با این چرخ دستی ها به صورت چرخه ای شهر را دور می زنند و از جاذبه های گردشگری شهر تماشا می نمایند. او می گوید:

این چرخ دستی ها، ثروت بی نظیر شهر هستند، چه برای گردشگری و چه برای حمل و نقل ساکنین حومه شهر.

البته منظور از چرخ دستی واقعا چرخ دستی نیست، بلکه چرخ دستی به اتوبوس های قدیمی تر گفته می گردد که مانند وسایل نقلیه مدرن تر، چهار چرخ لاستیکی دارند و روی آسفالت حرکت می نمایند. شاید واژه اتوبوس هم برای این وسیله نقلیه درست نباشد، چون این وسیله شیشه ها و پنجره های خمیده دارد و کف آن قهوه ای و چوبی مانند بوده و با رنگ آمیزی متفاوت و شادی که دارد از اتوبوس ها کاملا متمایز است.

فقط شرکت اری نیست که به این وسایل نقلیه وابسته است، بلکه امروزه اتوبوس های معمولی آمریکایی که به شکل این چرخ دستی ها رنگ آمیزی شده اند، یکی از جاذبه های گردشگری آمریکا هستند. درست است که این وسایل نقلیه در حمل و نقل عمومی کشور نقش خاصی ندارند، ولی در همه نقاط آمریکا می توان آن ها را دید از میامی و فلاوریدا گرفته تا آلاسکا.

علی رغم رواج و محبوبیت این اتوبوس ها در کشور، ارگان و نهاد خاصی از آن ها حمایت نمی نماید. از گذشته، در سان فرانسیسکو این وسایل نقلیه رواج داشته اند و الهام بخش شهرهای اطراف بودند به صورتی که در بسیاری از این شهرها به تازگی از این اتوبوس ها استفاده می گردد.

منشا اصلی این اتوبوس ها کجا است؟ و این چرخ دستی ها از کجا آمده اند. من این سوال را از یک مقام شرکت حمل و نقل عمومی آمریکا پرسیدم. او جواب داد:

من 14 سال است که در اداره حمل و نقل مشغول به کار هستم. شما اولین شخصی هستید که این سوال را از من می پرسد. یکی از اولین بنیانگذاران این سیستم، کریس بلاند، (Chris Belland) رئیس شرکت گردشگری شهری و تاریخی آمریکا است. در سال های 1970 میلادی، قبل از این که بلاند به پادشاه تورهای چرخ دستی تبدیل گردد، بنا به شرح یکی از فراوری نمایندگان چرخ دستی ها، در محله ای در غرب پنسیلوانیا زندگی می کرد که به تازگی این شهر بعد از طوفان ایرما در سمپتامبر بسیار آسیب دید. او ابتدا مشغول به خرید و فروش اشیای تاریخی بود. بستر تاریخی این شهر برای راه اندازی چنین سیستم گردشگری بسیار مناسب بود.

در سال 1970 میلادی، منطقه ای که بلاند در آن زندگی می کرد، شهرک کی وست ، (Key West)، دورافتاده و خارج از شهر بود. این شهرک وابسته به نیروی دریایی بود و در سال 1974 میلادی صنعت گردشگری باعث رونق و رشد مالی بیشتر در این منطقه شد.

یکی از جاذبه های گردشگری این منطقه تور قطار کنچ، (Conch Tour Train) بود. این وسیله نقلیه که شبیه به قطار شهربازی بود، از سال 1958 فعالیت خود را آغاز کرد. این قطار بسیار پیش تر از زمانی که چرخ دستی ها در فلوریدا رواج پیدا نمایند، استفاده می شدند و مانند بسیاری از وسایل حمل و نقل محبوب مردم، برای اشخاص با هر بودجه و درآمدی مناسب بودند.

این قطار کنچ از واگن های جدایی تشکیل شده بود که پشت سر هم کشیده می شدند و از نیمکت های پارک ها به عنوان جایگاه های آن استفاده شده بود. او در توصیف این قطار می گوید:

این قطارها بسیار ابتدایی و دست ساز بودند.

در اواسط سال 1970 بلاند و شرکای تجاریش یکی از این قطارها را خریداری کردند و بعد از این که به دلیل انتخاب نام مشابه با تور قطاری کنچ، شرکت قبلی بر علیه آن ها شکایت کرد، نام قطار را به چرخ دستی قدیمی شهر تغییر دادند. آن ها این تجربه خود را نه تنها با این قطار بلکه با انواع وسایل نقلیه تکمیل کردند تا بتوانند به برترین موقعیت و معروفیت برای گردشگری در سطح شهر دست یابند.

شبی در سال 1979، بلاند در نهایت وسیله نقلیه ای را که به دنبالش بود پیدا کرد. او در این باره می گوید:

من در میامی بودم. چرخ دستی ای به رنگ نارنجی دیدم و با خودم فکر کردم که این وسیله نقلیه توان رقابت با قطار گردشگری را خواهد داشت زیرا حال و هوای شبیه به قطار و ظاهری مجذوب کننده تر و تاریخی دارد.

شهر کی وست ، (Key West) مانند بسیاری دیگر از شهرهای آمریکا، زمانی خط آهن عبور وسایل نقلیه داشت. این خط آهن، وسیله ای پر استفاده در شهرهای بزرگ و کوچک بود. این خطوط راه آهن شهری و قطارهای گردشگی باعث شد که بلاند به این فکر برسد که اتوبوس ها یا همان چرخ دستی، وسیله ای مناسب و مورد پسند همگان خواهد بود.

آن ها 6 دستگاه اتوبوس خریداری کردند و مشغول برگزاری تورهای گردشگری در کی وست در سال 1980 میلادی شدند. در آن سال آن ها 77000 تور برگزار کردند.

این تعداد تور دائما در حال افزایش بود و همه مسافران این وسیله نقلیه را می شاختند تا اینکه چرخ دستی به جزیی جدایی ناپذیر از شهر تبدیل شد.

امروزه این ایده برای گردشگری کاملا آشنا است ولی در سال 1979 که بلاند برای اولین بار این ایده را مطرح و اجرا کرد، بسیار نو و پیشتاز بود. در واقع این ایده، پایه و اساس روش های گردشگری در آینده شد.

استادیار دانشگاه استان واشنگتن آمریکا در رشته معماری، فیل گروئن، (Phil Gruen) در این رابطه می گوید:

در سال های 1950 تا 1960 این تصور که شهر قدیمی از طریق گردشگری به شهری نو و مدرن تبدیل می گردد، شکل گرفت. در این دهه های اخیر، ساختمان های قدیمی از طریق دولت نادیده گرفته شده و توسعه دهندگان به آن ها توجه نمی نمایند. پروژه های بسیار بزرگی مانند مرکز حکومت در بوستون و مرکز فن در فیلادلفیا در حال انجام هستند، این در حالی است که ساختمان های قدیمی مجاور هنوز باقی هستند و شاید برای بهینه سازی، تعمیر و نوسازی این ساختمان ها به صرفه تر باشد. آزادراه ها هم امروزه بسیار مشخص نماینده هستند و نوع حمل و نقل و گردشگری را تحت تاثیر قرار می دهند.

این چرخ دستی های قدیمی در دنیای مدرن امروزی جایی ندارند. در دنیای سال 1960 تا 1970 هم، نظر مردم در حال تغییر بود. توسعه دهندگان و برنامه ریزان شهری می دانستند که این ایده روزی کهنه خواهد شد و به فکر روش های نو حمل و نقل بودند. برای مثال ایده های حمل و نقل که در دهه 50 میلادی بودند مانند خیابان های سنگی دیگر نوستالژی شده بودند و توجه به این محله های قدیمی بر خلاف قبل افزایش پیدا نموده بود و این محله ها دیگر نادیده گرفته شده بلکه به آن ها توجه ویژه ای می شد.

شرکت بلاند، تور چرخ دستی های قدیمی شهر، بر خلاف تصور عموم قدیمی و نوستالژی بودن را به مدرن شدن ترجیح داد. آن ها به این نتیجه پی بردند که چه راهی بهتر از این که گردشگران با این وسیله حمل و نقل قدیمی به یک تور گردشگری و تاریخی در شهرها بپردازند.

در طی دهه 80 میلادی، تقاضا برای این وسیله قدیمی و نوستالژی به شدت افزایش پیدا کرد. شرکت هایی مانند شرکت چنس، (Chance Manufacturing) در کانزاس، اتوبوس هایی با ظاهر قدیمی ولی موتور قوی تر و مدرن فراوری کردند تا نوستالژی چرخ دستی های قدیمی را همچنان حفظ نمایند.

البته باید توجه داشت که تنها ماشین ها هم نبودند که باعث معروف شدن تور بلاند شدند. یکی دیگر از عامل های محبوبیت آن ها، تورهای گردشگری بودند که به صورت مداوم و به صورت چرخه ای در سطح شهر انجام می شد. او می گوید:

ما توری چرخه ای در شهر کی وست برگزار کردیم که به hop-on-hop-off معروف شده است. همه گردشگران در پی تجربه این تور هستند. من مطمئنم که ما در این زمینه اولین تور گردشگری چرخه ای دنیا را برگزار کردیم. این موضوع که تورهای چرخه ای ما از طریق بسیاری از تورهای گردشگری تقلید و کپی برداری می گردد، نشانه پیروزیت ما است. تور چرخ دستی های قدیمی شهر توسعه پیدا نموده و به بوستون و سایر شهرهای کشور رسیده است. امروزه شرکتی به نام تور تاریخی آمریکا در شش شهر کشور دایر است و سالانه حدود 3 میلیون مسافر دارد.

او واژه ای جالب برای توصیف کارشان درست نموده، (transportainment).

وی اضافه می نماید:

اگر کسی از این واژه استفاده کرد، حتما به من خبر دهید.

در دهه های اخیر، با توجه به استفاده روزانه از این وسیله نقلیه در شهرهای آمریکا، این وسیله در زندگی آمریکایی ها نیز نقش مهمی دارد.

ویلیام کردک، (William Kyrdeck)، معاون شهردار قبلی فلوریدا شرح می دهد که این اتوبوس ها، کپی برداری شده و در سیستم حمل و نقل خصوصی شهری در فلوریدا استفاده می گردد. در سال های آخر دهه 90 میلادی در شهر کورال گابلس، (Coral Gables)، شهری نزدیک به میامی، دنبال راهی برای برقراری ارتباط ببین سیستم تاریخی و قدیمی حمل و نقل این شهر به سیستم حمل و نقل میامی بودند. بعد از مشاوره با متخصصان و نظرخواهی از ساکنین به نتیجه ای غیرمعمول دست یافتند.

مردم شهر کورال گابلس، حال و هوای قدیمی شهر را دوست داشتند و اعتقاد داشتند که این حمل و نقل با چرخ دستی های قدیمی به حفظ این حس یاری خواهد نمود.

استفاده از این اتوبوس های چرخ دستی برای سیستم حمل و نقل تصمیم مهمی بود و امروزه این اتوبوس ها سالانه 1.25 میلیون نفر را جابه جا می نمایند.

در سال 2006 در پنسیلوانیا این وسیله به عنوان پراستفاده ترین وسیله حمل و نقل گردشگری اعلام شد. این وسیله هم به زیبایی تاریخی شهر یاری می نماید و هم دسترسی آن برای گردشگران راحت است. استفاده از این وسیله نه تنها جالب است بلکه گردشگران با خیال راحت از آن استفاده می نماید و می دانند که راستا درستی را طی می نمایند.