مجبور کردن بچه ها به شجاع بودن چه آسیب هایی دارد؟ - سبزا

مرجان کربلایی روانشناس و درمانگر کودک و نوجوان در گفت وگو با خبرنگار ، درباره آسیب های مجبور کردن بچه ها به شجاع بودن، اظهار کرد: ما همه در طول زندگی، ترس را به عنوان یک هیجان طبیعی تجربه می کنیم. شکی نیست که ترس با علائم گوناگون خود هیجان مفیدی برای حفظ و نگهداری خود، از آزار و اذیت است، زیرا فرد را از دست زدن به اعمال خطرآفرین باز می دارد.

وی اضافه نمود: همچنین او را برای تعدیل رفتار اجتماعی در آینده آماده می نماید. بدین معنا که فرد به علت ترس از فقر در آینده به کار و تلاش می پردازد یا به سبب ترس از مجازات قانون، رفتار خود را کنترل و مدیریت می نماید. گاهی ترس یکی از پایه های مهم یادگیری به شمار می رود. با اینکه ترس مورد پسند هیچ کس نیست، ولی در بعضی مواقع مفید هم واقع می گردد.

این روانشناس با اشاره به اینکه بعضی از بچه ها هیچگاه معنای ترس را درک نمی نمایند، اما بسیاری از آن ها با مجموعه ای از تجارب ترسناک در طول زندگی شان روبرو می شوند، گفت: آن ها از افراد غریبه، تاریکی، حیوانات، طوفان، توالت و یا هر چیز جدید یا متفاوتی می ترسند. این گونه ترس ها در بعضی سنین یا دوره هایی خاص تشدید می شوند. برای مثال ترس از صدا های بلند در دو سالگی به اوج می رسد.

کربلایی با بیان اینکه با افزایش تجارب کودک در محیط زندگی، بعضی ترس ها از میان می فرایند؛ اما انواع دیگری از ترس، جای مواد قبل را میگیرد، ادامه داد: بعضی از بچه ها 3 تا 4 ساله، ممکن است، به ویژه از صدا های بلند و یا تاریکی بترسند؛ اما بچه ها 5 ساله با تجربه تر هستند، ولی ممکن است هنوز از تاریکی و یا آسیب های احتمالی وحشت داشته باشند. در این سن، ممکن است هنوز ترس از جدایی از پدر و مادر در ذهن کودک وجود داشته باشد.

وی توضیح داد: وقتی کودک به 8 یا 9 سالگی می رسد، به طور کلی ترس هایش کاهش می یابد، اما نارسایی های شخصیتی و مسخره شدن از سوی دیگران، از نگرانی های عمده او به شمار می رود. در 10 سالگی با افزایش اعتماد به نفس، از این قبیل نگرانی ها کاسته می گردد. ما با بسیاری از والدین روبرو می شویم که برای کاهش ترس های کودک، او را مجبور می نمایند که شجاع باشد و نترسد، (آدم که از گربه نباید بترسه، مگه اینم ترس داره آخه؟ تو دیگه عظیم شدی زشته، پسر که گریه نمیکنه، نگاه کن اون بچه گریه نمیکنه، تو آخه چرا گریه می کنی؟ داداش آرمان رو نگاه کن اصلا نمی ترسه، تو هم از اون یاد بگیر. مریم زشته، چرا جیغ میزنی؟ هرجا میریم آبروی منو میبری).

این روانشناس اضافه نمود:والدین از عواقب حرف ها و رفتار های خود بی اطلاع هستند و شاید نمی دانند که این دست از حرف ها چقدر بر کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس کودک و همچنین اضافه نموده شدن ترس های او موثر هستند، همان طور که نادیده دریافت ترس های کودک اصلا منطقی نیست، مجبور کردن کودک به شجاع بودن هم منطقی نیست و تبعات و آسیب های خاص خود را در پی دارد.

کربلایی افزود: اما به یاد داشته باشید هیچ گاه واکنش بیش از حد به آن ها نشان ندهید؛ و به یاد داشته باشید که یک پاسخ منطقی به کودک می تواند جلوی پیشرفت ترس او را بگیرد. مسخره کردن، عصبانی شدن و انتقاد بی موقع اضطراب و یا ترس کودک را افزایش میدهد. جملاتی نظیر:چه بچه ترسویی! تاثیرات منفی در بر دارد. زیرا در بسیاری از موارد واکنش کودک به این برخوردها، مخفی کردن ترس است، نه فراموشی آن. هرچه با عصبانیت بیشتری بگویید که فرزندتان مثلاً: از رفتن به طبقه بالا می ترسد، ترس در وجود او بیشتر خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه توجه و همدردی بیش از حد نیز نادرست است، اضافه نمود: در آغوش دریافت و نوازش کودک در پی بروز ترس، این احساس را در او افزایش می دهد، که یک خطر واقعی وجود داشته است. جلوگیری و از بین بردن ترس به طور کلی، غیرممکن است. بعضی از انواع ترس ها با رشد و گسترش تجارب کودک، خود به خود از میان می فرایند و بعضی ترس ها نیز با از بین رفتن محرک از بین می فرایند. اگر چه همین محرک، ممکن است آثاری در کودک بگذارد که در تمام عمر او را ناراحت کند.

این روانشناس گفت: برای غلبه بر ترس بچه ها این که آن ها را از اوضاع و حالاتی که موجب ترس می شوند دور کنیم، بدون شک خوب نیست زیرا اولاً دور کردن کودک از این اوضاع غیرممکن است، ثانیاً زندگی پر از این احوال و اوضاع است. از این رو، بهتر است کودک را به برخورد با اوضاع ترسناک عادت دهند. گاهی می توان ترس کودک را در یک چیز با روش شرطی کردن به تدریج از بین برد.

کربلایی ادامه داد: همچنین، هرگز نباید ترس بچه ها را حقیر شمرد که این عمل خود به نتایج وخیمی منجر می گردد. زیرا اگر کودک ترس خود را اظهار نکند به ذهن ناخودآگاه او می رود و در تمام زندگی مزاحم او می گردد. باید اعتماد به نفس را در او ایجاد کنیم و همیشه به او تلقین کنیم که می تواند شخصاً کار هایی را انجام دهد و از ترغیب و تشویق او به برخورد با مسائل غفلت نکنیم. به علاوه، باید بکوشیم که موانع میان ما و کودک از بین برود و بدون هیچ فاصله ای و به تدریج با کودک ارتباط برقرار کنیم، تا عملاً صداقت، محبت، و توجه ما را نسبت به خودش احساس کند و به ما اعتماد داشته باشد.

وی افزود: مطالعات روان شناسی ثابت نموده اند که قانع ساختن کودک به نترسیدن و نبودن محرک برای آن مفید نیست بلکه بهتر است اصل اطمینان میان کودک و عظیمسالان (والدین) برقرار گردد.

این روانشناس گفت: گاهی والدین ممکن است برای از بین بردن ترس کودک بگویند این است نگاه کن ما نمی ترسیم. لکن موفقیت این روش نیز محدود است زیرا کودک به علت کوچکی بدن و کمی سن و نیرویش نمی تواند با پدر یا مادر خود که از او عظیمتر و قوی ترند برابری کند، ولی اگر این عمل به وسیله همسالانش انجام گیرد مفیدتر خواهد بود. چنانکه مثل وقتی کودک از خوردن دارویی می ترسد همین که کودک دیگر را در خوردن آن می بیند ترسش رفع می گردد.