چه کسانی بازسازی گنبد شیخ لطف الله را تائید کردند؟

به گزارش سبزا، ایسنا/ بدنبال خبر و گزارشهای منتشر شده، این پرسش مطرح می گردد که چه کسانی بازسازی گنبد شیخ لطف الله را تائید کردند؟

چه کسانی بازسازی گنبد شیخ لطف الله را تائید کردند؟

جهت دریافت خدمات هزینه بازسازی ساختمان با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. از طراحی پلن بازسازی تا اجرای جز به جز بازسازی منزل، ویلا و ساختمان اداری تخصص ماست.

داستان چیست؟

9 روز بعد از آنکه برف زمستانی سال 1398، همه جای اصفهان را سفیدپوش کرد، جز ترک بازسازی شده گنبد شیخ لطف الله، مهدی مزروعی، رئیس وقت کمیسیون فرهنگی شورای شهر اصفهان در پنجمین گردهمایی سراسری شورای هماهنگی سازمانهای غیردولتی میراث فرهنگی کشور از مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان درخواست کرد تدبیری بیندیشد تا به ابهامات در مورد بازسازی گنبد مسجد شیخ لطف الله پاسخ داده گردد و مردم به رعایت امانت و تخصص در این اداره و وزارتخانه اطمینان پیدا نمایند.

فریدون اللهیاری در آن نشست گفت: خوب است نشستی برگزار گردد تا همکاران ما بتوانند به صورت تخصصی درباره بازسازی گنبد مسجد شیخ لطف الله شرحاتی را بیان نمایند. و به نظر می رسید که میل به برگزاری نشستی با حضور همه متخصصان در اداره کل میراث فرهنگی هم وجود دارد، اما حتی پس از آنکه حیدرعلی عابدی، نماینده وقت مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی در تاریخ 30 بهمن 98 اظهار داشت قرار است بعد از عید نوروز سال 1399، با حضور گروهی از بازسازیگران بعنوان مشاور سمیناری برگزار گردد و نه فقط بازسازی گنبد شیخ لطف الله که بازسازی های صورت گرفته بر آثار دیگر هم آنالیز گردد تا به نسخه ای کلی برای نظارت بر امر بازسازی در همۀ آثار تاریخی برسیم و با وجود اینکه همین نماینده، در تاریخ 10 خرداد امسال پس از درخواست برای تشریح نتیجه پیگیری خود اظهار کرد: از مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان درخواست کردم جهت احترام به افکار عمومی یک مصاحبه مطبوعاتی با حضور خبرگزاری های مختلف و کارشناسان کمیته ملی نظارت برگزار نمایند تا در آن، هم نتیجه کارهای مطالعاتی بر روی بازسازی ترک قبلی تشریح گردد و هم جزئیات طرحهای آینده به اطلاع همگان برسد. نه از این سمینار خبری شد و نه از آن نشست.

مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان سوم بهمن سال گذشته گفته بود: پیشنهاد آقای محبعلی این بوده که برای ترک بازسازی شده دوباره داربست زده گردد و ما تا آخرین لحظه نظرات را دریافت و در صورت تائید اعمال کنیم. اما از آن تاریخ تا به امروز، به گواهی فیلم ها و عکس هایی که مستندات آن نزد خبرگزاری موجود است، گردانندگان دو پیج اینستاگرامی در اصفهان و یک نماینده مجلس پیروز شده اند از نزدیک شاهد شرایط گنبد شیخ لطف الله باشند. مضمون نظر این سه تن هم بعد از انتشار عکس و فیلم ها در فضای مجازی و رسانه ها یک چیز بوده؛ از قضا درست همان نظری که فریدون اللهیاری نیز آن را در گفت وگو با رسانه های مختلف به کرات بیان نموده است: ادامه بازسازی گنبد مسجد شیخ لطف الله که شرایط نابسامانی دارد ضروری بوده و برای تحقق این مهم اکنون به سه میلیارد تومان اعتبار احتیاج است.

نظر به اینکه 11 آبان امسال، مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان اظهار داشت: پس از ایجاد پرسش هایی در مورد چگونگی بازسازی یک ترک از گنبد مسجد، نشستی با حضور متخصصان داخل استان و همچنین با حضور متخصصان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برگزار گردید و این صاحب نظران بازسازی این بخش از گنبد را تائید کردند.

از چند تن از متخصصان منتقدی که انتظار می رفت زمینه بازدید آنها هم از گنبد شیخ لطف الله فراهم گردد تا ارزیابی دقیق تری نسبت به اقداماتی که برای بازسازی این گنبد صورت گرفته داشته باشند و احیانا نظرات تکمیلی خود را برای بهتر شدن ادامه بازسازی بیان نمایند، یک سؤال واحد و معین پرسیده شد: آیا شما از یک سال پیش تا به امروز جز گروه کسانی بودید که از گنبد شیخ لطف الله بازدید و بازسازی آن را تائید نموده اند؟ پاسخ مرتضی فرشته نژاد، کارشناس ارشد معماری و بازسازی و هوشنگ رسام، پیشکسوت کاشیکاری و بازسازی را در ادامه از نظر می گذرانید:

مهدی حجت، رئیس کمیته ملی ایکوموس ایران: خیر. چیزی که ما تائید نکردیم این است که وقتی می خواهند در کار به این بزرگی دخالت نمایند باید بر اساس تمام قوانین بین المللی، گروهی از متخصصان را دعوت نمایند، آن گروه با یکدیگر صحبت نمایند و بهترین راهکار را انتخاب نمایند، بعد همان را انجام بدهند، نه اینکه یک راهکار داشته باشند، آن را انجام بدهند بعد حسن و حسین و تقی و نقی را ببرند روی گنبد تا انگشت بزنند لای کاشی ها و بگویند این کار شما خوب بوده یا بد.

یا به قول فلان آقا ماشین بنز بفرستند تهران دم خانه، او را ببرند اصفهان، شب در بهترین هتل اقامت بدهند، صبح بهترین صبحانه را برایش بیاورند، بعد هم او را ببرند روی گنبد و بگویند این کار خوب است یا بد؟! اینگونه کار را درست می نمایند؟

حرف من این است که هر شخصیتی بیمار می گردد، حتی اگر پزشک خصوصی داشته باشد، تعدادی پزشک دیگر را دعوت می نمایند تا نظر آنها را هم بپرسند. گنبد شیخ لطف الله هم ثبت میراث دنیای است و حتی از متخصصان بین المللی نیز باید پیش از بازسازی آن دعوت می شد تا بنشینند و یک نفر بگوید ترک را پایین بیاوریم، یک نفر بگوید نه نیاوریم و بالاخره بهترین تصمیم را اجرا نمایند. این کار را برای گنبد شیخ لطف الله ننموده اند، هر کاری خواسته اند نموده اند و حالا یکی یکی این و آن را می برند و می پرسند کار ما خوب بوده یا نه. این شیوه غلط است. غلطی است که صورت گرفته و نباید تکرار گردد.

احمد منتظر، کارشناس معماری و بازسازی و مدیرکل پیشین میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان پیرامون چه کسانی بازسازی گنبد شیخ لطف الله را تائید کردند؟ گفت: بهمن سال 1398 جلسه ای با حضور حیدرعلی عابدی، نماینده وقت مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی در خانه دهدشتی برگزار گردید که بنده و مهندس فرشته نژاد در آن حضور داشتیم و با این شیوه بازسازی گنبد شیخ لطف الله مخالفت کردیم. من اعتقاد داشتم که بازسازی این گنبد باید موضعی باشد که اگر انجام می شد، یک میلیارد هم خرج نداشت اما روشی را برگزیده که سه میلیارد تومان خرج دارد. یک ناظر باستان شناس هم برای ادامه بازسازی انتخاب نموده اند که نمی دانم علت چیست. آخر بازسازی گنبد مسجد شیخ لطف الله چه ربطی به باستان شناسی دارد؟

احمد همتیار، پیشکسوت بازسازی و کاشیکار معرق پیرامون چه کسانی بازسازی گنبد شیخ لطف الله را تائید کردند؟ گفت: نه، هرگز. نه صحبتی و نه دعوتی در این باره با بنده نشد. معماری سنتی زبان خاص خودش را دارد و احتیاجمند باریک بینی خاصی است؛ این باریک بینی نیز حاصل نمی گردد مگر پس از سالها کار با عشق و انگیزه و احترام. آگاهی از میراث فرهنگی و شناخت ارزشهای فنی هنری آن یک شبه به وجود نمی آید و بازسازی نیز یک امر و آیین مستمر است. کسی که در این حوزه به به یقین رسیده باشد می داند که میراث فرهنگی هویت ماست و حفاظت از آن وظیفه ای واجب.

بنده 14 سال در بناها کار نموده بودم که وارد سازمان میراث فرهنگی شدم. آن موقع مهندس شیرازی که هم تحصیل نموده بود و هم با وسواس در حوزه میراث فرهنگی فعالیت می کرد در رأس کار قرار داشت و در نتیجه کسانی را برای حفظ و بازسازی آثار تاریخی انتخاب می کرد که تخصص آن را داشته باشند. پس از آقای شیرازی، در دهه هشتاد مهندس وکیل مدیریت میراث فرهنگی را برعهده داشتند و مهندس نکویی هم رئیس دفتر فنی بودند. دفتر فنی مکانی مقدس است که به افراد اجازه می دهد به بناها دست بزنند و بر روی آن کار نمایند. مهندس نکویی که خود مانند آقای منتظر یک کارشناس فنی هنری قدر بود، با میراث فرهنگی تعارف نداشت و کار را شوخی نمی گرفت. حفاظت برای او امری جدی بود به همین دلیل کار را به کاردان می داد.

در دوره این مدیران کارهای شاخصی برای حفاظت و بازسازی و باززنده سازی بناها انجام شد. پس از هفتاد سال که هیچ مناری بازسازی نشده بود، من افتخار داشتم مناره های ساربان، باقوشخانه و زیار را بازسازی کنم که خوشبختانه مقبول طبع صاحب نظران نیز نهاده شد اما بعد از آن دوران، کسانی بر سر کار آمدند که تخصص و شناخت کافی و آگاهی لازم را نسبت به میراث فرهنگی و ریزه کاری هایش نداشتند.

کسی که در حوزه بازسازی کار می نماید باید تمام نقوش و خطوط را بشناسد زبان بنا را بداند و کارش را با حفظ اصالت و کیفیت آفرینی انجام بدهد تا میراث ملی و میهنی را به درستی به دست آیندگان بسپارد. بازسازی امری کاملا تخصصی است. حتی کاشی کار متبحر هم به تنهایی نمی تواند کار بازسازی یک گنبد کاشی کاری شده را انجام بدهد و باید حتماً بازسازیگری که سالیان سال با عشق و آگاهی و انگیزه کار نموده کنار او باشد، اما ببینید تخصص کدام یک از کسانی که عملیات بازسازی گنبد شیخ لطف الله را انجام دادند و می خواهند ادامه هم بدهند بازسازی و کاشیکاری است؟ حضور بازسازیگر یاری می نماید که کار با کمترین مداخله انجام گردد که گویا الان از یک باستان شناس برای نظارت بر ایجاد کمترین مداخله دعوت نموده اند!

هنر شاخه های مختلف و ریزی دارد و اگر مدیریت اصلح باشد هر کاری را به دست متخصص همان شاخه می سپارد. متأسفانه از یک دوره ای به بعد استادکارانی که سالهای سال روی بناها کار نموده و تجربه داشتند خانه نشین شدند. باید شرایط بگونه ای فراهم می شد تا تجربه ای که آنها از کار گرفتند به کار برگردد اما نشد، چون حرف شنوی بر تخصص ارجحیت پیدا کرد.

اکنون فریبا خطابخش هم سرپرست دفتر فنی میراث فرهنگی است و هم مسئول پایگاه میراث دنیای نقش دنیا. خاطرم هست که حدود سه یا چهار سال پیش ما برای ایوان شمالی مسجد جامع عباسی در مناقصه شرکت کردیم. ساعت 9 و نیم نوشت برنده شدید و ساعت 10 و 45 دقیقه نوشت فسخ شد. این به آن معنا بود که مداخله ای در فرایند کار دارد صورت می گیرد و همه چیز به سامانه و تخصص مربوط نیست، بلکه سلیقه هم دخیل است. بنده آن موقع به همراه پسرم نامه ای در این باره به دکتر اللهیاری نوشتیم و ایشان محبت کردند و ما را در دفتر خواستند و خانم خطابخش و آقای طاهری، معاون میراث فرهنگی را هم صدا زدند. بعد از خانم خطابخش دراین باره شرح خواستند و ایشان گفتند شده دیگر، سعی می کنیم کار دیگری به ایشان بسپاریم -که نسپردند- دکتر اللهیاری هم گفتند شما از این مورد صرف نظر کنید من قول می دهم کار روی اصول پیش برود. بعد بلند شدیم و با آقای طاهری و اللهیاری دست هایمان را روی هم گذاشتیم و گفتیم یا علی و به خیال خودمان فکر می کردیم که دیگر از این موارد پیش نمی آید. چه بگویم خانم؟ غرض، نقشی است که از ما به یادگار می ماند.

از ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان هم خواستم شرح بدهد که کدام صاحب نظران بازسازی گنبد شیخ لطف الله را تائید نموده اند؟ و او پاسخ داد: شورای فنی اصفهان و شورای راهبری تهران به خاطر شیوع کرونا، به صورت مجازی با هم جلسه ای داشتند که بنده در آن جلسه حضور نداشتم و بازسازی گنبد آنجا تائید شد.

می گویم: آیا نباید از منتقدان نیز نظرخواهی می شد و بعد کار را تائید می کردند؟ شرح می دهد: مرجع تصمیم گیری درباره همه مسائلی ازاین دست شورای فنی و شورای راهبری است و این ربطی به گنبد مسجد شیخ لطف الله ندارد. مرجع تصمیم گیری و دارای صلاحیت کار را تائید نموده است.

او می افزاید: هر کاری که انجام می گردد نقد دارد، آنقدر که اگر بخواهیم معطل منتقدان شویم اصلاً نباید کار کنیم. مهم نیست که ترکیب افراد در آن مرجع دارای صلاحیت موافق باشد یا مخالف، چون این مرجع خودش را با اظهارنظر غیر کارشناسی زیر سؤال نمی برد. هر کاری نقد دارد مگر اینکه کاری نکنیم.

به معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان می گویم چرا مقدمات بازدید از گنبد شیخ لطف الله برای منتقدان متخصص فراهم نشد؟ و جواب او این است: خیلی ها از گنبد بازدید کردند حتی نماینده مجلس.

تصریح می کنم که در بین این خیلی ها جای استاد فرشته نژاد و سایر منتقدان متخصص خالی است و ادامه می دهد: ایشان هر زمان اراده کردند خبر بدهند من شخصاً برای بازدید همراهیشان می کنم. مانعی برای بازدید منتقدان از گنبد شیخ لطف الله وجود ندارد، هر زمان خواستند تشریف بیاورند با من هماهنگی نمایند و بیایند.

این درحالی است که فریدون اللهیاری، مدیر کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی اصفهان 27 آبان در مصاحبه با یکی از رسانه ها به صراحت اظهار داشت: فکر نمی کنم دیگر این امکان وجود داشته باشد که داربست بزنیم، گنبد و قسمت هایی که داربست دارد را می توانند بفرایند و بازدید نمایند ولی قسمت بازسازی شده را نه. نمی توانیم مجدد هر کس انتقادی کرد داربستی بزنیم؛ اینها مستلزم هزینه و کارهایی است که باید صورت بگیرد.

حرف ها شنیده شد و این طرح در سطح ملی به حد کافی آنالیز شده است؛ طرحی که یک پیمانکار انجام داده و بعد از آن باید کارشناسان پایگاه جوابگو باشند؛ بعد از آن معاونت میراث فرهنگی و سپس در لایه بعدی بنده باید جوابگو بوده باشم. اداره کل پایگاه های میراث دنیای باید در این زمینه جوابگو باشد؛ معاونت میراث فرهنگی کشور درگیر بوده است. خود شخص وزیر میراث فرهنگی در جریان موضوع قرار می گیرد. معنی همه اینها این است که این افراد آدمهای بی تفاوتی که نیستند؛ آنها مراجع رسمی کشور هستند. اینها با صاحب نظران مشورت کردند؛ گروه و کارشناس به اصفهان آوردند. در نهایت در جلسه مشترکی که بین شورای تخصصی پایگاه های میراث دنیای کشور و شورای فنی استان اصفهان برگزار گردید، فرآیند اجرای طرح گذشته و برنامه عملیاتی دو ترک جدیدی که قرار است حدس گردد پرزنت شد.

مرکز، با توجه به سطح آسیب دیدگی ها اظهار داشت که بازسازی گنبد ضروری است و دو نیم ترک جدید هم براساس همان متد پیشین ادامه پیدا کند. این فرآیندی است که طی شده و ما هم به عنوان مرجع رسمی صحبت افراد مختلف را می شنویم. همانگونه که نظر آقای فرشته نژاد را می شنویم نظر آقای جبل عاملی را هم می شنویم، نظر دکتر احمدی، رئیس دانشکده بازسازی دانشگاه هنر اصفهان را هم می شنویم؛ نظر رئیس پژوهشکده بازسازی میراث فرهنگی کشور را هم می شنویم و خروجی کار نظر همه اینهاست!

محمدحسن محبعلی، پیشکسوت بازسازی اما در مصاحبه ای خاطر نشان نموده: اینکه متخصصان منتقد نتوانستند ترک بازسازی شده را از نزدیک ببینند خیلی بد است. خانم خطابخش، مدیر پایگاه دنیای میدان نقش دنیا باید امکانات را تهیه کند و کارشناسان خبره را بالای گنبد ببرد و با آنها مشورت کند، بالاخره گنبد شیخ لطف الله است؛ چیز کمی نیست.

آن موقع هم که ما به اصفهان رفتیم داربست بر روی ترک بازسازی شده نبود؛ داربست را باز نموده بودند. من رفتم روی یکی از گنبدهای دورتر که یخ زده بود و بدجور هم زمین خوردم؛ از آنجا نگاه کردم و دیدم کاشی ها از جا کنده شدند، اما کاشی ها سالم بودند. ابلاغی نوشتند که من ناظر عالی بازسازی گنبد باشم، یک سال گذشته، ولی این ابلاغ هنوز به دست من نرسانده اند که هیچ، حتی از من هم دعوت نکردند که بلند شو بیا شرایط گنبد را ببین، من حق ماموریت نمی خواهم؛ بلیطم را بگیرند تا بروم اصفهان و تجربه ای که دارم در اختیارشان بگذارم. بروم بالای گنبد ملات و کاشی را ببینم.

تائید بازسازی گنبد شیخ لطف الله امر تازه ای نیست. سوم بهمن 1398 هم فریدون اللهیاری مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان گفته بود: موضع نهایی وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری در آخرین آنالیز خود با حضور اعضای شورای تخصصی پایگاه های میراث ملی و دنیای کشور، رئیس پژوهشکده بازسازی میراث فرهنگی کشور، اعضای شورای فنی اصفهان، بعضی پیشکسوتان و اساتید دانشگاهی، تائید بازسازی گنبد شیخ لطف الله بود. و این طور که پیداست، پس از گذشت 9 ماه از آن موضع نهایی اعلام شد و باوجود نامه ای که استادکاران باسابقه اصفهان روزهای پایانی بهمن سال گذشته خطاب به معاون اول رئیس جمهور نوشتند و خواهان جلوگیری از ادامه تخریب چهره فرهنگی و آبروی اصفهان و ایران و پیگیری تا انجام کار درست به دست افراد دانا و کاربلد شدند، نه تنها موضع نهایی وزارت میراث فرهنگی در قبال اقداماتی که در غیاب متخصصان کاشی کاری و بازسازی بر روی نگین فیروزه دنیا اسلام صورت گرفته، کوچکترین تغییری نکرد، بلکه قرار است همان روش قبلی برای دو نیم ترک دیگر هم اجرا گردد!

منبع: همگردی
انتشار: 2 آذر 1399 بروزرسانی: 29 شهریور 1400 گردآورنده: sabza.ir شناسه مطلب: 1216

به "چه کسانی بازسازی گنبد شیخ لطف الله را تائید کردند؟" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "چه کسانی بازسازی گنبد شیخ لطف الله را تائید کردند؟"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید