گزارش، بازتاب اختلافات ترکیه و آمریکا در سیاست خارجی گرجستان - سبزا

بهترین تجربه سفر را با تور ترکیه در خاطراتتان ثبت کنید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، در روز 6 اکتبر 2019، دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا دستور داد تا نیروهای نظامی آمریکایی که در شمال شرقی سوریه و برای حمایت از نمودها حضور داشتند، از این کشور خارج شوند. حمله نظامی ترکیه به شمال سوریه نیز با نام رمز عملیات چشمه صلح در روز 9 اکتبر 2019 شروع گشت.

به گفته رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، هدف این کشور از حمله به شمال سوریه این بود که نیروهای دموکراتیک سوریه - که ترکیه آن را یک گروه ترویستی می داند، درحالی که آمریکا آن ها را یکی از متحدان غرب در مبارزه با داعش به حساب می آورد - را از مرزهای جنوبی ترکیه دور نموده و همچنین منطقه امنی به عمق 30 کیلومتر در خاک سوریه ایجاد کند تا 3.6 میلیون پناهجوی سوری را در آن اسکان دهد.

در تاریخ 17 اکتبر چند روز پس از شروع این عملیات، فاطمه جرن یازگان سفیر ترکیه در تفلیس روزنامه نگاران و خبرنگاران گرجستانی را به یک کنفرانس خبری دعوت کرد. وی در این مصاحبه مطبوعاتی، اظهارات مهمی پیرامون روابط ترکیه و گرجستان اعلام کرد. سفیر ترکیه تاکید نمود که اخیرا به ویژه پس از شروع عملیات نظامی این کشور در شمال سوریه موجی از اطلاعات نادرست پیرامون ترکیه در گرجستان پخش شده است. وی با اشاره به این که منابع مختلفی در این کار دخیل هستند، اشاره نمود که موج بسیار بزرگی از اطلاعات نادرست به ویژه در رابطه با منطقه آجارستان و روابط ترکیه و گرجستان ایجاد شده است. سفیر ترکیه تاکید نمود که مرزهای میان دو کشور تعیین و تعیین شده است. گفتنی است که منطقه آجارستان یک جمهوری خودمختار در داخل گرجستان به مرکزیت باتومی است.به گفته این دیپلمات ترکیه ای، اطلاعات نادرستی مانند شایعاتی درباره این که در سال 2021 و در صدمین سالگرد پیمان قارص، زمان اعتبار این پیمان بین المللی به اتمام می رسد و آنکارا میخواهد تا آجارستان را مجددا تصرف کند، را تکذیب کرد. وی از رسانه های گرجستانی خواست تا به چنین اطلاعات غلطی توجه ننمایند.

عهدنامه قارص، عهدنامه ای بود که در 13 اکتبر 1921 میلادی میان روسیه بلشویکی به رهبری ولادیمیر لنین و مجلس کبیر ملی ترکیه به رهبری مصطفی کمال آتاترک، با حضور نمایندگانی از جمهوری سوسیالیستی ارمنستان شوروی، جمهوری سوسیالیستی شوروی آذربایجان، جمهوری سوسیالیستی گرجستان شوروی در قارص بسته شد. مطابق معاهده قارص باتومی به دو بخش تقسیم شد. بخش شمالی آن با شهر بندری باتومی به گرجستان واگذار شد. بخش جنوبی با شهر آرتوین به ترکیه ملحق گشت. توافق شد که نیمه شمالی باتومی در درون مرزهای گرجستان دارای خودمختاری باشد. ترکیه همچنین ترانزیت آزاد کالا و امتعه را به وسیله بندر باتوم به بخش جنوبی و بالعکس را بدون دریافت حقوق و عوارض گمرکی تضمین کرد، همچنین ترکیه به موجب این قرارداد حق استفاده از بندر باتومی بدون پرداخت حقوق خاص گمرکی را به دست آورد (2).

سفیر ترکیه در تفلیس مدعی شد که این اطلاعات نادرست در خصوص برنامه های آنکارا برای تصرف آجارستان در حال انتشار در وب سایت های مختلفی است که بعضی از آنها با پ.ک.ک در ارتباط هستند و انتشار این مطالب از سوی آن ها به اهداف تحریک آمیز یاری می نماید. فاطمه جرن یازگان ابراز نگرانی کرد که این رسانه ها وقتی بع عملیات نظامی ترکیه در سوریه نیز می پردازند، این گونه وانمود می نمایند که ارتش ترکیه به همراه ارتش آزاد سوریه در حال قتل عام غیرنظامیان در سوریه هستند. وی مدعی شد که اگر غیرنظامی ها از سوی ارتش ترکیه یا هر نیروی نظامی تحت کنترل این کشور آسیبی ببینند، اقدامات مناسب در این زمینه انجام خواهد شد. سفیر ترکیه با اعلام این که عملیات نظامی این کشور در شمال سوریه علیه نمودها نیست بلکه عملیاتی علیه پ ک ک است، اشاره نمود که این گروه در دوران جنگ سرد به عنوان سازمانی چپ گرا تاسیس شد و سپس به سازمانی تروریستی با روینمودهای ناسیونالیستی و جدایی طلبانه تبدیل گشت که حملات تروریستی علیه غیرنظامیان و نیروهای مرزبانی ترکیه انجام داد. وی در خاتمه اضافه نمود که هدفش از برپایی این کنفرانس خبری، ناشی از اظهارنظرهایی بود که در مطبوعات گرجستان، بعضی سیاستمداران گرجستان در خصوص عملیات نظامی ترکیه و همچنین تنش بین ترکیه و ایالات متحده در خصوص مسئله سوریه ایجاد گشته است.

به نظر می رسد برگزاری این کنفرانس خبری واکنشی بود به تظاهراتی که در تاریخ 14 اکتبر از سوی اعضای حزب کارگر گرجستان در مقابل سفارت ترکیه در تفلیس برگزار گشت. در این تجمع، شالوا ناکوششویلی دبیرکل حزب کارگر گرجستان از ارتش ترکیه خواست تا بلافاصله از شمال سوریه خارج گردد. در این راهپیمایی، نمودهای ساکن در گرجستان نیز حضور داشتند. بعضی از آن ها پرچم هایی با خود حمل می کردند که نماد جدایی طلبی کردی در ترکیه بود. هر چند که حزب کارگر در مجلس گرجستان نماینده ای ندارد اما از نظر سیاسی بر بخش هایی از جامعه این کشور تاثیرگذار است.

در مقایل نیز، یک روز بعد در تاریخ 15 اکتبر جمعی از دانشجویان آذربایجانی در حمایت از عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه در مقابل سفارت ترکیه در تفلیس جمع شدند. شرکت نمایندگان در این تجمع پرچم های ترکیه، جمهوری آذربایجان و گرجستان را حمل می کردند و شعارهایی چون یک ملت، دو دولت، ترک حامی ترک است و سرباز ترکیه ای، ما همواره در کنار شما هستیم سر دادند و حمایت خود را از ارتش ترکیه ابراز داشتند (3).

کنفرانس مطبوعاتی سفیر ترکیه نشان داد که تا چه اندازه آنکارا از نزدیک واکنش های کشورهای همسایه (از جمله گرجستان) را نسبت به اقدامات سیاست خارجی اش رصد و پیگیری می نماید. با این حال، اظهارات دیپلماتیک اما به شدت مستقیم سفیر ترکیه، رهبری گرجستان را در وضعیت سختی قرار داده است: چگونگی برقراری تعادل بین دو شریک استراتژیک یعنی ایالات متحده و ترکیه.

در تفلیس وحدت عقیده ای درباره مساله سوریه وجود ندارد. این امر حتی پس از توافق میان مایکل پنس معاون رئیس جمهور و مایکل پومپئو وزیر امور خارجه امریکا با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه نیز ادامه دارد. ترکیه در حال حاضر شریک مالی شماره یک گرجستان است و همه شبکه های حمل و نقل زمینی که گرجستان را به غرب متصل می نماید از ترکیه عبور می نماید. علاوه بر این، آنکارا نقش مهمی در توسعه مالی گرجستان علی الخصوص منطقه نسبتا مسلمان نشین آجارستان دارد. از طرف دیگر، تفلیس ایالات متحده را ضامن اصلی استقلال گرجستان در تقابل مداوم خود با روسیه بر سر دو منطقه آبخازیا و اوستیای جنوبی می داند. در چنین شرایطی، مقامات گرجستان در کوشش هستند تا سیاست خارجی این کشور را متعادل و متوازن نمایند تا به روابطشان با هیچ یک از این دو متحد آسیب نرساند.

دیوید زالکالیانی وزیر امور خارجه گرجستان اخیرا در نشست مجلس این کشور بر این رویکرد تاکید نموده و سیاست متوازن را در قبال این مساله پیشنهاد داد. زالکالیانی در گفت و گو با نمایندگان مجلس گرجستان تاکید نمود که کشورش حوادث سوریه را از نزدیک رصد می نماید. وی گفت که ماجرای سوریه امری حساس است و قصد ترکیه برای تامین امنیت در امتداد مرزهایش با سوریه را به رسمیت شناخت. وزیر امور خارجه گرجستان در عین حال اشاره نمود که این کشور علاقه مند است تا توافقی میان دو شریک اصلی تفلیس یعنی ترکیه و ایالات متحده حاصل گردد، چرا که این امر تا حد زیادی امنیت منطقه را تامین خواهد نمود. به گفته وزیر امور خارجه گرجستان، دولت این کشور به طور جدی تاثیرات مالی و امنیتی عملیات ترکیه در شمال سوریه را آنالیز و تحلیل می نماید. وی اشاره نمود که تمامی سازمان های مسئول در امور اقصادی و امنیتی گرجستان دائما با شرکای بین المللی از جمله ترکیه، آمریکا و اتحادیه اروپا مشورت و گفت و گو می نمایند (4).

این رویکرد محتاطانه گرجستان در حالی است که بسیاری از کشورهای اروپایی که این کشور از سال 2014 با آن ها توافقنامه همکاری امضا نموده است، از اردوغان به خاطر عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه به شدت انتقاد نموده اند. با این وجود، ایجاد سیاست متوازن میان ترکیه به عنوان یک کشور دوست و همسایه و ایالات متحده به عنوان شریکی استراتژیک امری مورد قبول تمامی جناح های سیاسی در گرجستان است. به عنوان مثال در سخنرانی وزیر امور خارجه گرجستان در مجلس، نمایندگان احزاب مخالف هیچ گونه انتقادی نسبت به سیاست متعادل و متوازن دولت این کشور در قبال ترکیه و امریکا ابراز نکردند.

همزمان با ادامه فشارهای مالی و سیاسی روسیه بر گرجستان با توجه به انتخابات مجلسی سال آینده، سیاست گذاران و سیاستمداران در تفلیس به وضوح اعتقاد دارند که کشورشان نباید در حال حاضر دوستان نزدیک خود را به دشمن تبدیل کند.

1. https:، ، apa.az، en، asia-news، ambassador-anti-turkdisinformation-wave-being-observed-in-georgia-295156

2. http:، ، www.turkishweekly.net، news، 3585، armenian-mp-kars-treay-was-violation-of-international-law.html

3. https:، ، report.az، en، diaspora، azerbaijani-youth-rally-in-tbilisi،

4. http:، ، www.mfa.gov.ge، News، chven-mnishvnelovani-shedegebi-gvaqvs-dasavlet-evr.aspx?CatID=5