روستای آلیله اردبیل، تلفیق تاریخ و طبیعت برای نمایش زیبایی ها - سبزا

در دل طبیعت بکر و سرسبز مغان روستای آلیله یا آلایله با چشم اندازی منحصربه فرد که از زیبایی، روح انسان را صیقل می دهد، جای گرفته که مناظر بکر و زیبایی های خدادادی آن چشمان هر بیننده ای را نوازش می نماید.

علاوه بر مناظر بکر و طبیعی این روستا و آثار تاریخی موجود در آن که در نوع خود کم نظیر است، شهرت میهمان نوازی مردمان این خطه نیز زبانزد بوده که هر یک از گردشگران ورودی به روستا را خواه آشنا و خواه غریبه همچون جمع و میهمان خود دانسته و معنای واقعی به میهمان نوازی می بخشند.

در کنار میهمان نوازی و همت و اراده ای قوی که از خصوصیات شاخص مردمان روستانشین است، اتحاد، انسجام و همبستگی مردم این روستا نیز مثال زدنی است که همیشه در حل وفصل مسائل روستا در کنار هم بوده و این همبستگی وزندگی توأم با اتحاد و یک رنگی خود عاملی برای ورود گردشگران به این منطقه به شمار می رود.

بافت پله کانی روستای آلیله خود مهر تائیدی بر انسجام اهالی این روستاست و از جاذبه های مهم گردشگری به شمار می رود چراکه این بافت همیشه برای گردشگران جاذب بوده و پای آن ها را به چنین روستاهایی باز می نماید.

به واسطه دشت ها و تپه های مملو از گیاهان دارویی این روستا، عده ای از گردشگران نیز روستای آلیله را برای جمع آوری این گیاهان انتخاب می کنند تا از این مواهب خدادادی برای درمان امراض مختلف استفاده کنند.

مراتع موجود در ارتفاعات روستای آلیله گنجینه انواع گیاهان دارویی است، بویمه درن، سومورخان گولو (گل گاوزبان)، بابانی (بابونه)، ایستی اوت، ساققیز چوپو (کاسنی)، آیبه، کهلیک اوتو، جینجیلیق، همه کوجو، جیگیرتیکان، نانه (نعناع)، قویون قولاغی، گیلدیک، بویورتیکان (تمشک)، بالدیرغان، احمدچای و یارپوز (پونه) نمونه هایی از گیاهاین دارویی روستای آلیله است.

از دیگر جاذبه های طبیعی گردشگری در این روستا علاوه بر طبیعت سرسبز و دست نخورده آن، می توان به آبشار جهنم شوله سی، دئییرمان دره سی، منطقه نیمه جنگلی قجل، آبشار آلمالی شوله سی، آبشار میشئیله و چشمه آب معدنی سویوخ بولاغ اشاره نمود.

دییرمان دره سی ازجمله مهم ترین جاذبه های این روستا به شمار می رود که در غرب روستای آلیله واقع شده و به خاطر پوشش گیاهی خاص و نیز داشتن چند آبشار کوچک و عظیم، یکی از نقاط مهم و دیدنی منطقه است، از آبشارهای مهم و دیدنی این دره و روستای آلیله می توان باختی باغی شوله سی، آشاغا دییرمان شوله سی، یوخاری دییرمان شوله سی، آلمالو و میشئیله را نام برد.

وجود غارهای متعدد لونج، سارای و ممدحسن کوهولو و قاراقوش اوتوران که در طول تاریخ مورد سکونت انسان ها بوده، تپه های دوران اشکانی و استل های سنگی دوره ایلخانی تیموری با کتیبه و نقوش هندسی زیبا، میزی سنگری، سراسلان سنگری و توپ آتیلان ازجمله آثار باستانی آلایله است.

وجود آثار تاریخی از جاذبه های گردشگری این روستا بوده که ظرفیتی مهم برای جذب گردشگران تاریخی به منطقه به شمار می رود.

از روستای آلیله دو اثر به ثبت ملی رسیده که یکی گورستان تاریخی آلیله است که مربوط به دوره ایلخانی و تیموری است که سنگ نوشته های تاریخی این دوران در گورستان آلیله موجود است.

دیگر اثر ثبت ملی شده روستای آلیله اثر ناملموس آللاه لاما است که مردم این خطه هرساله برای شکر گذاری آن را به شکلی گسترده و باشکوه با حضور انبوه گردشگران برگزار می کنند.

مرزی بودن روستا از دیگر ویژگی های شاخص روستای آلیله است که می تواند زمینه برای جذب گردشگران خارجی را فراهم آورد به طوری که حضور میهمانان روسی در مراسم آللاه لاما سال گذشته مؤید این مطلب است.

باوجود تغییر سبک زندگی به واسطه ورود بعضی تکنولوژی ها در اغلب مناطق وزندگی ماشینی امروزه، اما مردم این خطه همچنان به بسکمک از آداب و سنن پایبند بوده و با برگزاری جشن های مختلف از قبیل آللاه لاما به دنبال ماندگاری این آداب ورسوم هستند.

آللاه لاما ازجمله جشن ها و مراسمات مهم روستاهای کوهستانی شهرستان گرمی مغان است که ازجمله مهم ترین مراحل زراعت مرحله برداشت محصول به شمار می رود.

برداشت محصول به خصوص گندم و جو در روستاهای کوهستانی شهرستان گرمی مغان همراه با مراسم خاصی است که به آللاه لاما معروف است، در این مراسم به محض اتمام کار برداشت محصول، بیچین چی یا شخصی که کار برداشت را انجام می دهد در جلو و چند نفر دیگر ازجمله صاحب زمین و افرادی که در دروی گندم، بیچین چی را کمک نموده اند مانند فرزندان، همسایگان و اقوام در پشت سر او می ایستند.

بیچین چی با صدای بلند و بانام خدا سلامتی تمام افراد جامعه و سلامتی صاحب زمین را از خدا خواهان شده و به دشمنان حضرت علی (ع) لعنت می فرستد و بقیه افراد پشت سر او با گفتن یا علی او را همراهی می کنند، دعاها با صدای بلند و به صورت کشیده خوانده می گردد به طوری که در داخل روستا شنیده شده و اهالی می گویند فلانی آللاه لادی.

در ابتدا آللاه لاما بیچین چی می گوید حاققین حاقلیقینه، ائلین بیرلیگینه، اکین ییه سینین ساغلیغینه، آللاهمحمد

افراد پشت سر (بیچین چی) یک صدا و بلند می گویند: یا علی بیچین چی ادامه می دهد: دوشمانوا لعنت بقیه می گویند: یا علی و بدین ترتیب کار برداشت گندم تمام می گردد.

برای نهار یا شام غذایی برای بیچین چی ها و سایر میهمانان احتمالی آماده می گردد که به غذای آللاه لاما معروف است و اصطلاحاً می گویند آللاه لاما یئمهیی که درگذشته عموماً شوربا (آبگوشت با جوجه محلی) بوده است.

این رسم هنوز هم در روستاهای نواحی کوهستانی گرمی مغان که کار برداشت محصول با دست انجام می گردد رایج است.

از رسم های مهم اجتماعی منطقه که در برقراری عدالت اجتماعی حائز اهمیت است رسم باشداغچی است. در این رسم هنگام برداشت محصولات کشاورزی به ویژه گندم و جو، افرادی که زمین قابل کشت ندارند پشت سر بیچین چی اقدام به برداشت خوشه های برجای مانده در زمین می کنند و در انتها برداشت هم مقداری از محصول را به عنوان هدیه از صاحب زمین دریافت می کنند، با این روش باشداغچیها می توانند مقدار قابل توجهی از نیازهای غذایی خود را تأمین کنند.

روستای آلیله که در 13 کیلومتری جنوب شرقی شهر گرمی مغان و در پنج کیلومتری شرق روستای اینی (مرکز دهستان) در بخش مرکزی و مابین روستاهای تازه کند، بییره و اینی و در ارتفاع یک هزار و 237 متری از سطح دریاهای آزاد واقع شده است، پذیرای گردشگران از نقاط مختلف کشور است.

ارتفاعات سالاوان داغی در قسمت جنوبی این روستا مرز ایران و جمهوری آذربایجان را تشکیل می دهد که در محل به آلیله داغی معروف بوده و سرچشمه شعبه آلیله چایی رود اوجارلو هستند. روستای آلیله دارای مراتع ییلاقی درجه یک بوده و در بخش هایی با جنگل های پراکنده پوشانده شده است که ظرفیت مهم گردشگری به شمار می رود.

با توجه به ظرفیت هایی که در این روستای تاریخی و گردشگری وجود دارد، معرفی این قابلیت ها در راستای رونق گردشگری هر چه بیشتر در منطقه باید موردتوجه قرار گیرد.