زونا دردناک و مسری است

به گزارش خبرنگاران به نقل از تبیان زونا، یک عفونت ویروسی پوستی و نتیجه فعالیت مجدد ویروس آبله مرغان است که در زمان ابتلا به آبله مرغان در کودکی، وارد اعصاب پوستی شده است و در میانسالی یا پیری، به دلیل کاهش قدرت سیستم ایمنی فعال می گردد.

پدربزرگ این روزها کلافه است؛ از طرفی درد امانش را بریده و از طرف دیگر از خانه هم نمی تواند بیرون برود، چون نمی تواند بلوز بپوشد و عرق و کمی گرما هم بیچاره اش می نماید. کسی هم دیدنش نمی آید، چون همه می ترسند زونا بگیرند و به حال و روز او مبتلا شوند.

گویا این ترس چندان بیراه هم نیست، چون دکتر حسین طباطبایی، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این باره می گوید: زونا یک بیماری ویروسی و به شدت مسری است.

چرا به زونا مبتلا می شویم؟

زونا، یک عفونت ویروسی پوستی و نتیجه فعالیت مجدد ویروس آبله مرغان است که در زمان ابتلا به آبله مرغان در کودکی، وارد اعصاب پوستی شده است و در میانسالی یا پیری، به دلیل کاهش قدرت سیستم ایمنی فعال می گردد.

دکتر طباطبایی می گوید: زونا در طول زندگی 10 تا 20 درصد مردم جهان رخ می دهد و همه در تمام سنین ممکن است به آن مبتلا شوند.

میزان بروز این بیماری، با افزایش سن و بعد از پنجاه سالگی بیشتر می گردد و دلیل آن علاوه بر افت سیستم ایمنی در پیری، ابتلا به بعضی بیماری های بدخیم مخفی داخلی است که ممکن است اولین علامت آنها زونا باشد. مثلا زونا می تواند اولین علامت بالینی بروز HIV باشد که به ایدز ختم می گردد.

داروهای سرکوب نماینده سیستم ایمنی، خستگی، آشفتگی های هیجانی، پرتودرمانی و بیماری لنفوم در فعالیت مجدد ویروس آبله مرغان (واریسلا) موثر شناخته شده است. بیماران مبتلا به لنفوم و هوچکین نیز همیشه مستعد ابتلا به زونا هستند.

نشانه های زونا

حساسیت در لمس پوست محل ابتلا، درد، خارش یا احساس سوزش در بخش خاصی از پوست ممکن است چهار تا پنج روز قبل از بروز بثورات پوستی وجود داشته باشد.

این عضو هیات علمی دانشگاه شرح می دهد: البته بثورات پوستی محدود به راستا یک عصب واحد است، ولی ممکن است یک یا دو درماتوم مجاور را نیز درگیر کند.

البته درد زونا ممکن است به التهاب ریه، انفارکتوس قلبی، بیماری های شکمی یا سردرد میگرنی شباهت داشته باشد و تا قبل از ظهور بثورات پوستی، تشخیص آن آسان نیست.

درد مهم ترین نشانه بیماری زوناست و معمولا تا یک ماه بعد از بروز علائم پوستی باقی می ماند و هر چه سن بیشتر باشد، شدت و مدت درد بیشتر می گردد.

علائم سرشتی شامل سردرد، ترس از نور و بی حالی ممکن است چند روز قبل از ظهور بثورات پوستی ایجاد گردد، ولی تب شایع نیست. برجستگی گره های لنفاوی منطقه زونا نیز ممکن است وجود داشته باشد.

زونا کجا ظاهر می گردد؟

شایع ترین محل گرفتاری زونا، سینه است. دانه های آبدار از یک قاعده قرمز برمی خیزد و در روز سوم یا چهارم، کدر و مایع چرکی در آنها جمع می گردد.

به گفته دکتر طباطبایی، اندازه این دانه های آبدار متغیر و مختلف است و وسط آنها فرورفته یا پاره می گردد و سپس دلمه هایی تشکیل می دهد که طی دو تا سه هفته محو خواهد شد. این دانه های آبدار در راستا یک عصب ایجاد می گردد، در حالی که در آبله مرغان در تنه و دست و پا و صورت پخش است.

زونا عارضه دارد؟

تقریبا 50 درصد بیماران مبتلا به زونای بدون عارضه، دچار ورود ویروس به خون می شوند که با ظهور 20 تا 30 دانه آبدار پراکنده در جایی غیر از راستا یک عصب همراه است.

دکتر طباطبایی در این باره شرح می دهد: عوارض زونا در افرادی که دستگاه ایمنی سالم دارند، ممکن است فلج موقت اعصاب محیطی باشد، ولی در کسانی که مشکل سیستم ایمنی مانند ایدز، سرطان و عفونت های مزمن درونی دارند، علاوه بر فلج اعصاب، ورم مغز و نخاع و فلج نیمه بدن در سمت مقابل ظاهر می گردد که می تواند به مرگ منجر گردد.

او با اشاره به این که آسیب دیدگی حاد شبکیه چشم که به صورت تغییرات بینایی دیده می گردد، چند هفته تا چند ماه پس از ابتلا به زونا می تواند پدید آید و 50 درصد بیماران مبتلا به زونا که تحت درمان داروهای ضدویروسی قرار نمی گیرند، ممکن است به عوارض چشمی دچار شوند، تاکید می نماید: اگر زونا چشم را مبتلا کند، باید با مراجعه به متخصص چشم درمان گردد.

در افراد سالمند ممکن است زونا سیر مشکل و طولانی مدتی داشته باشد و گاهی تاول های خونریزی دهنده، مرگ پوست گرفتار، عفونت باکتریایی یا جوشگاه وسیع پوستی دیده می گردد.

درمان سخت

استفاده از پانسمان مرطوب با آب سرد لوله کشی خانه به مدت 20 دقیقه و چند بار در روز می تواند تاول های آبدار را بخیساند و دلمه را از بین ببرد و رشد باکتری ها را مهار کند.

این متخصص پوست با بیان این نکته ادامه می دهد: تجویز استروئید از طریق پزشک، درد حاد را کاهش می دهد و بثورات پوستی سریع تر رفع می گردد، ولی اگر دیر مصرف گردد، بر درد عصبی بعد از زونا بی تاثیر است.

درمان های ضدویروس خوراکی، داروهای استروئیدی، کرم های بی حس نماینده، آرام بخش ها و ضددردها فقط باید تحت نظر پزشک مصرف شوند، چون با توجه به سن، جنس، بیماری های قلبی، طول مدت آغاز زونا و شدت علائم بالینی متفاوت است.

وقتی درد باقی می ماند

درد زونا گاهی ماه ها یا سال ها پس از ناپدید شدن علائم پوستی باقی می ماند و اغلب شدید، مقاوم به درمان و ناتوان نماینده است. هر گونه فشار حتی مختصر به منطقه درد باعث تشدید آن می گردد.

این استاد دانشگاه در خصوص این دردها می گوید: بیشتر بیماران مبتلا به زونا که زیر 30 سال دارند، هیچ دردی را تجربه نمی نمایند، ولی افراد سالمند با خطر بیشتر برای بروز درد زونا روبرو اند و این درد ممکن است ماه ها پس از بهبود ضایعات پوستی هم ادامه پیدا کند، بخصوص در کسانی که در روزهای اول بیماری درمان مناسب نشده اند.

شدت درد زونا به وسعت درگیری ارتباط دارد، نه تعداد دانه های آبدار ملتهب پوستی. علائم پوستی با درمان یا بدون درمان بعد از دو یا سه هفته بهبود می یابد و اگر درمان این بیماری از روزهای اول آغاز گردد، در بیشتر موارد دردش طولانی نخواهد شد، در غیر این صورت ممکن است سال ها باقی بماند. هرچند از شدت آن کاسته می گردد، ولی درمان قطعی و صددرصد برای دردهای بیمارانی که دیر مراجعه نموده اند، وجود ندارد و داروها به طور نسبی در کاهش درد موثر خواهند بود.

درمان بموقع مهم است

علت درد، التهاب ناگهانی عصب محیطی گرفتار به زوناست که اگر این التهاب در روز اول یا دوم درمان گردد، فروکش می نماید و درد طولانی مدت ایجاد نخواهد کرد، ولی دکتر طباطبایی معتقد است اغلب بیماران زمانی به متخصص پوست مراجعه می نمایند که روزها یا هفته ها از درد زونا گذشته است و عصب به دلیل سفت شدن، دیگر به درمان استروئیدی جواب نمی دهد.

او در خصوص احتمال ابتلای چندباره به زونا هم می گوید: بیشتر اوقات، یک بار ابتلا به زونا ایمنی پایدار ایجاد می نماید، ولی بعضی افراد هم دو تا سه بار در طول زندگی دچار زونا می شوند.